Ընդերքը Թուրքիային հանգիստ չի տալիս. նոր ցնցումներ, դարձյալ երկրաշարժ. 6

Սկիզբը` այստեղ

«Մեսիջնե՞ր» Դժոխքից, թե…

Թուրքիայում դեռ նոր, ընդ որում, ավերիչ երկրաշարժեր կլինեն, ևսամիայնիմկանխատեսումըչէ (https://livenews.am/press/2025/333116/12/21/14/ ,https://livenews.am/2025/348113/28/19/50/ …

Հունիսի 3- ի գիշերը 5,7 մագնիտուդով հզոր երկրաշարժը ցնցել է Թուրքիայի հարավ- արևմուտքը: Ուժեղսթրեսիպատճառով զոհվել է դեռահաս, մարմնական վնասվածքներ է ստացել շուրջ 70 հոգի։

Թուրքիայի ՆԳ նախարար Ալի Երլիկայան հայտնել է, որ մարդիկ «վնասվածքներ են ստացել պատուհաններից կամ պատշգամբներից խուճապահար նետվելով»: Ընդհանուր առմամբ, բժիշկների օգնությունն է ստացել 69 մարդ, նրանցից 55- ը հոսպիտալացվել են, այդ թվում 34- ը՝ բարձրությունից ընկնելուց հետո ստացած վնասվածքներով: Այժմ բուժում է ստանում 46 մարդ։

Թուրքիայի արտակարգ իրավիճակների և տարերային աղետների վարչության (AFAD) հրապարակած տեղեկատվությանը հղում կատարելով, թուրքական «Anadolu» լրատվական գործակալությունը հաղորդել է, որ հունիսի 3- ի գիշերը Թուրքիայի հարավ- արևմտյան ափը ցնցած երկրաշարժի էպիկենտրոնը գտնվել է Միջերկրական ծովում, Մարմարիս առողջարանային քաղաքից ընդամենը 10 կիլոմետր հեռավորության վրա, իսկ հիպոկենտրոնը՝ գրեթե 68 կիլոմետր խորության վրա:

Ի սկզբանե, երկրաշարժի էներգետիկ դասը գնահատվել է 6,2 մագնիտուդ, սակայն Բոսֆորի համալսարանի Քանդիլի երկրադիտարանը և Երկրաշարժերի հետազոտությունների ինստիտուտը շուտով վերանայել են տվյալները և երկրաշարժի մագնիտուդի 5,7 վերջնական գնահատականը տվել:

Ինչպես հայտնում են թուրքական լրատվամիջոցները, երկրաշարժը զգացվել է հունական Հռոդոս կղզում, որտեղ հյուրանոցներում բազմաթիվ զբոսաշրջիկներ արթնացել են ստորգետնյա ցնցումներից, ինչպես նաև Ալանիայում, Անթալիայում, Իզմիրում և Թուրքիայի այլ մարզերում: Հիմնական ցնցումից հետո գրանցվել են 2,2-ից մինչև 2,9 մագնիտուդով կրկնվող տատանումներ, որոնց էպիկենտրոնները Թուրքիայի Մուղլայի մարզի և Հունաստանի Հռոդոս կղզում են են եղել:

Ցնցումները ընդգրկել են հանրաճանաչ առողջարանային տարածքներ, ինչպիսիք են Բոդրումը, Ֆեթհիյեն, Մարմարիսը և Դալամանը, ինչպես նաև դուրս եկել Մուղլայի մարզի սահմաններից և ազդել հարակից տարածքների վրա:

Վերջին տարիներին առողջարանային Մարմարիսը բազմիցս զգացել է ստորգետնյա ցնցումներ: 2020թ. հոկտեմբերի 30- ին 7,0 մագնիտուդով երկրաշարժ է տեղի ունեցել Էգեյան ծովում, Իզմիրի ափերի մոտ, որի արձագանքները զգացվել են Մարմարիսում (MSK-64 սանդղակով մոտ 6 բալ): Այն ժամանակ շենքերը մասամբ վնասվել են, բայց հանգստավայրը լրջորեն չի տուժել։ Եղել են հաղորդումներ մեղմ վնասների մասին, ինչպիսիք են գիպսի ճաքերը և չամրացված առարկաների անկումը:

Սեյսմիկ ակտիվությունը Թուրքիայում

Մարմարիսի շրջանը Թուրքիայի սեյսմաակտիվ հանգստավայրերից մեկն է, որը գտնվում է երկրի հարավ- արևմուտքում, տեկտոնական թիթեղների միացման գոտում, երկրակեղևի խզվածքի վրա ու հարևանությամբ:

2025թ. ապրիլի 23- ին, ժամը 12:49- ին 6,2 մագնիտուդով հզոր երկրաշարժ է տեղի ունեցել Ստամբուլի շրջանում։ Էպիկենտրոնը գտնվել է Մարմարա ծովի ջրային տարածքում։ Ըստ ԱՄՆ- ի Երկրաբանական ծառայության տվյալների, ցնցումները տևել են մոտ 13 վայրկյան և զգացվել են մեգապոլիսի գրեթե բոլոր շրջաններում, ինչպես նաև Խոջաելի, Թեքիրդաղ և Բուրսա մարզերում:

Ինչպես նշել է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, վերոնշյալ երկրաշարժի հետևանքով «զոհեր չկան, թեթև վնասվածքներ է ստացել 236 քաղաքացի՝ հիմնականում խուճապի պատճառով»: Արձանագրվել են 1903 շենքերի աննշան վնասվածքներ։ Այս իրադարձությունը, ինչպես մյուս խոշոր երկրաշարժերը, ըստ Էրդողանի, իշխանություններին և տեղի բնակչությանը դրդում են «պատրաստվել վատթարագույնին»:

Այս տեղային ցնցումները, սակայն, գունատվում են Թուրքիայի ժամանակակից պատմության ամենակործանարար, հրեշավոր ավերածությունների հանգեցրած ողբերգություններից մեկի ֆոնին։

6 փետրվարի, 2023 թ. այդ օրը Թուրքիան պատուհասեցին 7,8 և 7,5 մագնիտուդով երկու կործանարար երկրաշարժ, որոնք ամենաուժեղն էին առնվազն 1939 թվականից ի վեր: Առաջին ցնցման էպիկենտրոնը գտնվել է Թուրքիայի հարավում գտնվող Ղազինթեփե (հայկական Այնթապ) քաղաքի մոտակայքում (ավելի քան 1 մլն բնակչություն), հիպոկենտրոնը՝ 10 կմ խորության վրա:

Եվրոպական- միջերկրածովյան սեյսմոլոգիական կենտրոնի տվյալներով՝ միայն Թուրքիայում տեղի է ունեցել 32 հետցնցում, այդ թվում՝ 6 մագնիտուդից բարձր: Երկրաշարժն ազդել է երկրի 11 մարզերի և Սիրիայի մի քանի քաղաքների վրա: Արդյունքում փլուզվել են հարյուր հազարավոր շենքեր, տասնյակ քաղաքներ վերածվել են ավերակների, փլվածքների տակ է հայտնվել մոտ 60 000 մարդ։

Թուրքիայի իշխանություններն այս երկրաշարժն անվանել են «անատոլիական քաղաքակրթության հազարամյա պատմության» խոշորագույն աղետ։ Ավելի քան 50 000 մարդ է զոհվել։ Աղետից հետո Թուրքիայում լրջորեն խստացվել է հսկողությունը շինարարության և ազդարարման համակարգերի աշխատանքի նկատմամբ:

Ռուսաստանցիներին խորհուրդ է տրվում հանգստանալու համար առայժմ չմեկնել Թուրքիա

Հարցված տուրօպերատորների տվյալներով՝ զբոսաշրջիկները վախեցել են, բայց նրանցից այլ բողոքներ չեն ստացվել։ Այս պահին Մուղլայի մարզում կարող է գտնվել Ռուսաստանից 10-15 հազար զբոսաշրջիկ։

Սեյսմոլոգ Ալեքսանդր Ժիգալինը Life.ru- իհետզրույցում մեկնաբանելով Մարմարիսում տեղի ունեցած վերջին երկրաշարժը, ռուսաստանցիներին խորհուրդ է տվել առայժմ ձեռնպահ մնալ Թուրքիա մեկնելուց՝ այնտեղ հնարավոր երկրաշարժերի պատճառով։ Փորձագետը հավելել է, որ ցնցումները կարող են կրկնվել, ուստի ավելի լավ է ժամանակավորապես խուսափել այդ տարածաշրջան ուղևորությունից:

Ժիգալինը հայտարարել է, որ մոտ ապագայում ուղևորությունները դեպի թուրքական հանգստավայրեր արժե հետաձգել՝ հավանական երկրաշարժերի պատճառով: Նա հավելել է, որ եթե մարդիկ դեռ չեն գնել ուղեգրերը, հանգիստը կարելի է տեղափոխել ավելի ուշ, քանի որ բնությունը, վաղ թե ուշ, կհանգստանա:

«Այնուամենայնիվ, հիմա ավելի լավ է չճկվել՝ Թուրքիայում հանգստանալու, հատկապես երեխաների հետ,- ասել է Ալեքսանդր Ժիգալինը:- Կան շատ տեղեր, որտեղ հանգիստ է։ Այսինքն՝ հեռու այս գոտուց, որն անցնում է Խաղաղ օվկիանոսով (նկատի ունի երկրակեղևի խզվածքը ու դրան հարող սեյսմիկ գոտին)։ Այն, ընդհանրապես, Երկրի շատ անհանգիստ մասն է: Ավելի լավ է հիմա ձեռնպահ մնալ, հանձնել կամ տեղափոխել ուղեգրերը»:

Ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Երկրի ֆիզիկայի ինստիտուտի սեյսմիկ վտանգի լաբորատորիայի վարիչ Ալեքսեյ Զավյալովը «Вечерняя Москва»-իհետզրույցում նույնպես անդրադարձել է այն հարցին, թե արժե՞ արդյոք, որ ռուս զբոսաշրջիկները չեղարկեն Թուրքիայում իրենց հանգիստը հունիսի 3- ի երկրաշարժից հետո:

Փորձագետի կարծիքով, հայտնի չէ, թե կլինե՞ն, արդյոք, դրանից հետո ավելի ուժեղ ստորգետնյա ցնցումներ: Ըստ Զավյալովի, «եթե ռուսաստանցի զբոսաշրջիկները հնարավորություն ունեն չհաստատվելու Թուրքիայի բարձրահարկ հյուրանոցներում, ապա պետք է փորձել դա անել»: Ուժեղ կրկնակի ցնցումների առաջացման հավանականության վերաբերյալ որևէ գնահատական տալու համար, սեյսմոլոգի խոսքով, պետք է գտնվել իրադարձությունների վայրում:

«Կամ թուրքական սեյսմիկ կայաններից մեկում, կամ հունական կայաններից մեկում,- հավելել է փորձագետը:- Մոսկվայից դա չարժե անել»:

Թեմային անդրադարձել ենք նաև երեկվա մեր «Ինչի մասին են հուշում երեկ Իտալիայում երկրաշարժն ու հրաբուխը, այսօր Հունաստանում և Թուրքիայում ստորգետնյա ցնցումները (տեսանյութեր)» հրապարակմամբ:

Արթուր Հովհաննիսյան

Հեղինակի նյութեր

• Իրանական առյուծի հարվածները «Փոքր Շեյթանին»՝ Իսրայելին (տեսանյութեր). 2
• Դատական համակարգն ուզուրպացրած, «իրավապահ» ու դատական համակարգերի քաղպոռնիկներին գրպանը դրած Նիկոլն օրենքից դուրս է
• Մեր խորքային ու վաղեմի թշնամին հարձակվել է եղբայրական Իրանի վրա, Հայաստանն առնվազն երեք առումով վտանգի տակ է (տեսանյութեր). 3
• Իրանական առյուծի հարվածները «Փոքր Շեյթանին»՝ Իսրայելին (տեսանյութեր)
• Մեր խորքային ու վաղեմի թշնամին հարձակվել է եղբայրական Իրանի վրա, Հայաստանն առնվազն երեք առումով վտանգի տակ է (տեսանյութեր)
• Մեր խորքային ու վաղեմի թշնամին հարձակվել է եղբայրական Իրանի վրա, Հայաստանն առնվազն երեք առումով վտանգի տակ է (տեսանյութեր)
• Նիկոլ հայադավը հրապարակավ հայտարարել է Հայաստանի սահմանադրական կարգը տապալելու մտադրության մասին. 2
• Նիկոլ հայադավը հրապարակավ հայտարարել է Հայաստանի սահմանադրական կարգը տապալելու մտադրության մասին
• «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը» վարույթ է հարուցել Նիկոլի կողմից վարքագծի կանոնների առերևույթ խախտման վերաբերյալ. 2
• «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը» վարույթ է հարուցել Նիկոլի կողմից վարքագծի կանոնների առերևույթ խախտման վերաբերյալ
• Ադրբեջանը մտադիր չէ ստորագրել նույնիսկ պետական դավաճանության հանցափորձի գնով Նիկոլի առաջարկած «խաղաղության պայմանագիրը». 4
• Ինչի մասին են հուշում երեկ Իտալիայում երկրաշարժն ու հրաբուխը, այսօր Հունաստանում և Թուրքիայում ստորգետնյա ցնցումները (տեսանյութեր)
• Ռուսական կողմը չի համաձայնել անվերապահ հրադադարին և պետությունների ղեկավարների հանդիպմանը. 2
• Ռուսական կողմը չի համաձայնել անվերապահ հրադադարին և պետությունների ղեկավարների հանդիպմանը
• Զինադադար, ի վերջո, չի լինի, պատերազմը կշարունակվի և կավարտվի կամ ՌԴ հաղթանակով, կամ միջուկային զենքի գործադրմամբ Երրորդ համաշխարհայինով. 10
• Ժայթքման դեպքում հետևանքները կարող են աղետալի լինել
• Բացահայտվել են COVID-19- ի դեմ պատվաստանյութերի հետ կապված մահացու առողջական ռիսկերը. 3
• Բացահայտվել են COVID-19- ի դեմ պատվաստանյութերի հետ կապված մահացու առողջական ռիսկերը. 2
• Բացահայտվել են COVID-19-ի դեմ պատվաստանյութերի հետ կապված մահացու առողջական ռիսկերը
• Թուրքիայից ոչ հեռու Կոլումբո ստորջրյա հրաբխի ժայթքման հավանականությունը տարածաշրջանում շարունակվող սեյսմիկ ակտիվության պարագայում աճում է (տեսանյութ)

Մեկնաբանություններ